BAPA KU BERWASIAT

Salam Ustaz,

Bapa saya telah meninggal dunia setahun yang lalu. Semasa hayatnya, bapa telah membuat wasiat secara rasmi iaitu melalui agen wasiat dan dibuat lengkap secara dokumen dan ada saksi.

Bapa saya berwasiat rumah kediaman diserahkan kepada ibu saya iaitu isteri bapa manakala sebuah kondominium diserahkan kepada saya dan adik saya  iaitu dua orang anak perempuan bapa.

Saya telah membuat permohonan untuk melaksanakan wasiat bapa saya di Pejabat Pembahagian Pusaka Kecil. Bulan lepas saya telah dipanggil untuk ‘perbicaraan’. Kami tiga beranak telah datang ke Pejabat Pusaka Kecil, malangnya pegawai berkenaan mengatakan wasiat itu tidak terpakai dan meminta kami mendapatkan persetujuan daripada bapa dan ibu saudara kami atau kami pergi ke Mahkamah Syariah untuk mendapatkan  pengesahan wasiat.

Masalahnya, saya menjadi keliru. Mengapa dokumen wasiat yang dibuat oleh bapa saya dikatakan tidak terpakai dan sehingga sekarang kes pusaka bapa saya masih belum selesai kerana saya rasa bapa dan ibu saudara saya tidak perlu mencampuri urusan harta pusaka bapa. Ini kerana bapa sudah berwasiat semua hartanya diserahkan kepada kami tiga orang sahaja. Mengapa pula dokumen wasiat yang dibuat lengkap perlu disahkan oleh Mahkamah Syariah?.

Anak watan Ganu.

Waalaikum Salam Puan,

Sekiranya penerima wasiat itu ditujukan kepada waris yang berhak menerima pusaka seperti isteri dan anak perempuan, hukumnya, wasiat itu tidak sah. Ini berdalilkan kepada sebuah hadis Rasulullah s.a.w. yang bermaksud:

“Sesungguhnya Allah telah menentukan hak (bahagian) waris yang berhak, oleh itu tidak ada wasiat kepada waris-waris”.

Dalam kes ini, si mati telah berwasiat supaya diserahkan hartanya kepada isteri dan dua orang anak perempuannya. Oleh kerana wasiat ini tidak sah, pegawai pembahagian pusaka kecil telah mengikut tatacata yang betul dari segi undang-undang dan hukum syarak iaitu pertama: membuat siasatan kedudukan waris si mati.  Kedua: meminta persetujuan semua waris yang berhak untuk melaksanakan wasiat itu.

Dari fakta yang puan nyatakan di atas, saya  dapat mengagak bahawa si mati meninggalkan seorang isteri, dua orang anak perempuan dan adik beradik lelaki dan perempuan (sama ada adik beradik si mati seibu sebapa atau sebapa).

                Walau pun  wasiat itu tidak sah, namun masih boleh dilaksanakan sekiranya semua waris yang berhak menerima pusaka bersetuju dengan isi kandungan wasiat itu. Daripada fakta yang diberikan di atas, waris yang berhak ialah:

		24	72
Isteri	1/8	3	9
2 anak perempuan	2/3	16	48
Adik beradik lelaki	Asabah  (baki)	5	10
Adik beradik perempuan	Asabah (baki)		5

Ini bermakna adik beradik si mati yang merupakan bapa dan ibu saudara puan perlu memberi persetujuan. Kegagalan puan untuk mendapatkan pengesahan /persetujuan daripada bapa dan ibu saudara puan, bermakna  wasiat itu tidak terpakai sama sekali dan tidak boleh dilaksanakan.

Untuk memuaskan hati puan, pegawai pembahagian pusaka mencadangkan supaya puan membuat pengesahan wasiat  di Mahkamah Syariah. Seperti mana di Pejabat Pembahagian Pusaka Kecil, Mahkamah Syariah juga akan meminta puan membawa kedua-dua bapa dan ibu saudara puan untuk diambil persetujuan mereka. Kegagalan mendapatkan persetujuan kedua-dua mereka, Mahkamah Syariah akan mengeluarkan perintah bahawa wasiat itu adalah tidak sah dan tidak dapat dilaksanakan.

Kesudahannya, harta pusaka bapa puan hendaklah difaraidkan.

Dokumen lengkap.

Sebenarnya, untuk menentukan sama ada sesuatu wasiat itu sah atau tidak bukan hanya terletak kepada dokumen yang dikatakan lengkap, tetapi mesti memenuhi syarat sah wasiat antaranya:

1.       Penerima wasiat bukan waris yang berhak menerima harta pusaka pewasiat. Contohnya, anak angkat, anak tiri, menantu, cucu yang tidak berhak mewarisi dan sesiapa sahaja yang bukan dalam kalangan mereka yang berhak mewarisi harta pusaka pewasiat. Dengan kata lain, tidak sah berwasiat kepada isteri dan anak-anak kerana mereka itu adalah waris yang berhak dan bahagian mereka telah ditentukan mengikut hukum faraid. Konsep wasiat yang sebenar ialah berwasiat kepada bukan waris.

2.                  Oleh kerana dibenarkan berwasiat kepada bukan waris, maka had maksimum yang dibenarkan hanya  setakat 1/3 bahagian sahaja. Manakala 2/3 bahagian lagi adalah untuk diagihkan kepada waris-waris mengikut hukum faraid.

Kesimpulan:

Mewasiatkan harta kepada isteri dan anak-anak, pada dasarnya wasiat itu tidak terpakai sehinggalah kesemua waris yang berhak mewarisi harta pusaka si mati itu bersetuju untuk melaksanakannya. Sekiranya tiada persetujuan diperolehi, harta yang diwasiatkan itu kembali kepada hukum asal iaitu FARAID.

ISTERI KEDUA YANG BUDIMAN

Soalan:

Assalamualaikum Ustaz,

Saya baru sahaja berkahwin lebih kurang tiga bulan yang lalu. Ditakdirkan tuhan, suami saya meninggal dunia dua minggu lepas.

Saya isteri yang kedua. Selain daripada saya, suami saya meninggalkan isteri pertama dan 4 orang anak. 1 lelaki dan tiga perempuan.

Suami saya meninggalkan harta  pusaka sebuah rumah (RM400,000), 6 ekar kebun getah (RM350,000), 2 buah kereta.  Mitsubishi Triton (RM60,000) dan Proton Persona (RM30,000).

Soalan saya, adakah saya layak mewarisi  ke atas kesemua harta pusaka suami saya seperti mana isteri pertama? Sekiranya layak pohon ustaz kirakan bahagian saya.

Jawapan:

Perkahwinan yang sah mengikut hukum syarak merupakan syarat bagi melayakkan seseorang itu mewarisi harta pusaka suaminya. Walau pun tempuh perkahwinan puan baru menjangkau tiga bulan, kelayakan puan mewarisi harta pusaka suami, sama dengan isteri pertama. Ini kerana usia perkahwinan tidak mempengaruhi kelayakan atau kadar dalam pewarisan harta pusaka. Bermakna sekiranya isteri pertama mendapat RM100,000, puan juga berhak mendapat RM100,000. Ini kerana mengikut hukum faraid, sekiranya si mati meninggalkan seorang isteri, isteri itu layak mewarisi 1/8 daripada harta pusaka kerana si mati ada meninggalkan anak. Sekiranya si mati meninggalkan dua orang isteri, 1/8 bahagian itu dibahagi sama banyak. Dengan kata lain, setiap orang isteri akan mendapat 1/16 bahagian (1/8÷2=1/16).

Contoh bahagian isteri sekiranya si mati meninggalkan seorang isteri sahaja:

		8	40
Isteri	1/8	1	5
Anak lelaki	Asabah		14
Anak perempuan	Asabah	7	7
Anak perempuan	Asabah		7
Anak perempuan	Asabah		7

Contoh bahagian isteri sekiranya si mati meninggalkan dua orang isteri:

		8	40	80
Isteri 1	1/8	1	5	5
Isteri 2				5
Anak lelaki	Asabah		14	28
Anak perempuan	Asabah	7	7	14
Anak perempuan	Asabah		7	14
Anak perempuan	Asabah		7	14

Bahagian isteri sebanyak 1/8 dibahagi dua sama rata. Setiap isteri mendapat 5/80 bahagian (1/16).

Dalam kes ini, kadar yang akan puan warisi mengikut nilaian harta adalah seperti berikut:

		8	40	80	RM840,000
Isteri 1	1/8	1	5	5	RM52,500
Isteri 2				5	RM52,500
Anak lelaki	Asabah		14	28	RM294,000
Anak perempuan 1	Asabah	7	7	14	RM147,000
Anak perempuan 2	Asabah		7	14	RM147,000
Anak perempuan 3	Asabah		7	14	RM147,000

Puan mempunyai hak mewarisi ke atas keseluruhan harta pusaka yang ditinggalkan. Ini bermakna puan mempunyai hak ke atas rumah, kebun getah dan kedua-dua buah kereka. Setiap satu atas kadar 5/80 atau 1/16 bahagian di mana jika dinilai keseluruhannya kadar yang puan warisi adalah sebanyak RM52,500.

Soalan:

Saya diberitahu bahawa isteri pertama tidak puas hati dengan kadar sama banyak yang diwarisi oleh saya dan beliau atas alasan beliau telah berkahwin 30 tahun dahulu sedangkan saya berkahwin baru tiga bulan. Sepatutnya beliau mendapat lebih. Apa pandangan ustaz?

 Jawapan:

Bahagian yang dinyatakan di atas adalah bahagian yang akan diwarisi mengikut hukum faraid. Taraf kedua-dua isteri adalah sama tanpa mengira usia perkahwinan. Bagaimana pun isteri pertama boleh memohon untuk mendapat lebih dengan membuat tuntutan bahagian harta sepencarian.

Soalan:

Saya memikirkan bahawa adalah wajar sekiranya saya serahkan rumah, kebun getah dan kereta Mitsubishi Triton kepada isteri pertama dan anak-anaknya. Saya pohon diberikan kepada saya hanya sebuah kereta yang saya gunakan selama ini iaitu kereta Proton Persona. Apakah hukumnya cadangan saya itu?

Jawapan:

Tidak salah kiranya saya katakan bahawa puan adalah seorang isteri yang budiman. Tidak mengejar harta tetapi mengharapkan keredhaan Allah atas apa yang dilakukan.

Puan boleh menyerahkan kesemua harta pusaka itu kepada isteri pertama dan anak-anaknya kecuali kereta Proton Persona. Penyerahan ini menjadi harus dengan syarat puan terlebih dahulu mengetahui bahagian puan mengikut kadar faraid. Sekiranya dibahagikan mengikut hukum faraid, puan sepatutnya mendapat sejumlah RM52,500. Tetapi atas kerelaan hati, tanpa paksaan mana-mana pihak, puan hanya  mahu memilikki sebuah kereta Persona yang nilainya hanya RM30,000. Ini bermakna puan telah mendapat kurang sebanyak RM22,500.

Soalnya, Adakah puan redha dengan kekurangan ini?. Jika itulah hasrat puan, hukumnya harus (boleh), bahkan itulah antara sifat orang-orang yang bertaqwa kepada Allah. RM22,500 diibaratkan puan hibahkan kepada isteri pertama dan anak-anaknya  yang mana ganjarannya akan dibentangkan di Sana nanti.

Dalam ilmu  faraid, cara pembahagian yang puan laklukan ini dinamakan ‘Takharuj’ iaitu menerima pusaka atas sebahagian harta dan menarik diri daripada mewarisi atas harta yang lain.

Wallahuaklam.