HARTA PENAMA MILIK SIAPA?

SOALAN

Saya ingin bertanyakan ustaz berkaitan dengan harta penama iaitu penama kepada wang KWSP yang ditinggalkan oleh si mati sebanyak RM150,000. Apakah statusnya, adakah wang itu menjadi  kepunyaan penama atau masih dikira sebagai harta pusaka? Pohon penjelasan ustaz.

Terima kasih.

JAWAPAN

Penama ialah orang yang diberi kuasa untuk mengeluarkan wang si mati tanpa perlu melalui proses pembahagian mengikut undang-undang pembahagian harta pusaka.

Terdapat beberapa agensi kewangan seperti KWSP, Tabung Haji, syarikat kerjasama, syarikat insurans dan sebagainya mengamalkan sistem penamaan bagi memudahkan urusan pengeluaran wang apabila berlaku kematian.

Wang tersebut bukan milik penama, sebaliknya penama hanya bertindak sebagai wakil atau pentadbir. Setelah dikeluarkan, wang tersebut hendaklah dibahagikan kepada waris-waris mengikut hukum faraid.

Hukum mengenainya telah dijelaskan melalui Fatwa Kebangsaan bertarikh 20 September 1973 seperti berikut:

“Penama-penama Kumpulan Wang Simpanan Pekerja, Wang Simpanan Pejabat Pos, Bank, Insurans dan Syarikat Kerjasama adalah sebagai orang-orang yang melaksanakan wasiat si mati dari sumber-sumber tersebut untuk dibahagikan kepada orang-orang yang berhak menurut pembahagian faraid”.

Contohnya: Ali semasa hayatnya telah menamakan isterinya Samsiah sebagai ‘penama’ bagi wang KWSPnya. Kematian Ali meninggalkan ibu, isteri, dua anak lelaki dan seorang anak perempan. Sebagai penama, Samsiah boleh mengeluarkan wang KWSP. Malangnya Samsiah membolot kesemua wang itu.

SOALAN

Boleh ustaz jelaskan apakah hukum tindakan Samsiah membolot kesemua wang KWSP itu?

JAWAPAN

Hukumnya haram dan berdosa. Samsiah tidak mencuri dan tidak pula menipu. Tetapi Samsiah telah mengambil, memiliki dan memakan secara batil harta kepunyaan ibu mertuanya dan harta anak-anaknya sendiri. Samsiah sepatutnya bertanggungjawab membahagikan wang KWSP itu kepada waris-waris seperti berikut:

		24	120	RM100,000.00
Ibu	1/6	4	20	RM16,666.67
Isteri	1/8	3	15	RM12,500.00
Anak lelaki 1	Asabah		34	RM28,333.33
Anak lelaki 2	Asabah	17	34	RM28,333.33
Anak perempuan	Asabah		17	RM14,166.67

Samsiah hanya layak memiliki sebanyak RM12,500.00 sahaja manakala selebihnya adalah kepunyaan ibu si mati sebanyak RM16,666.67 dan RM41,666.67 adalah kepunyaan anak-anaknya.

SOALAN

Bolehkah penamaan itu dianggap sebagai wasiat si mati kepada penama? Ini kerana sebahagian daripada orang-orang yang membuat penamaan berhasrat untuk memberikan wang itu kepada penama apabila beliau meninggal dunia nanti. Apa pandangan ustaz?

JAWAPAN

Penamaan tidak boleh dianggap sebagai wasiat kerana konsep asal penamaan adalah bagi memudahkan waris mengeluarkan wang apabila berlaku kematian. Penama adalah wakil yang sah disisi undang-undang bagi maksud pengeluaran wang sahaja.

Sekiranya pencarum berhasrat untuk memberikannya kepada penama, pencarum boleh membuat penamaan yang disertai dengan wasiat. Apabila seseorang itu membuat penamaam dan berwasiat, duit KWSP itu akan tertakluk kepada hukum wasiat seperti berikut:

1.    

            Sekiranya penama itu terdiri daripada waris yang berhak seperti isteri,  anak atau ibu bapa, wasiat tidak boleh dilaksanakan kecuali setelah mendapat persetujuan daripada semua waris. Contohnya: Ali menamakan isterinya Samsiah dan berwasiat supaya duit KWSP itu menjadi hak milik Samsiah apabila beliau meninggal dunia. Hukumnya, Samsiah tidak boleh mengambil wang itu sehinggalah semua waris seperti ibu bapa dan anak-anak Ali bersetuju. Jika tidak bersetuju, wang itu  hendaklah difaraidkan.

2.      

      Sekiranya penama itu terdiri daripada bukan waris yang berhak seperti anak angkat, adik beradik sedangkan anak lelaki masih ada, ibu mertua, ipar dan sebagainya, wasiat itu wajib dilaksanakan. Maknanya penama boleh mengambil wang KWSP itu dengan syarat sekadar 1/3 daripada keseluruhan harta si mati. Selebihnya hendaklah dipulangkan kepada waris-waris yang berhak mewarisi.

Contohnya: Ali meninggalkan wang KWSP berjumlah RM150,000.00 dan sebuah rumah kediaman bernilai RM250,000.00. Jumlah keseluruhan harta pusaka Ali ialah RM400,000.00. Sepertimana contoh kes di atas, Ali meninggalkan ibu, isteri dan tiga orang anak. Bagaimana pun Ali telah menamakan abangnya (Ahmad) sebagai ‘penama’ KWSP dan berwasiat supaya duit KWSP diberikan kepada Ahmad seorang. Hukumnya wasiat itu sah, namun Ahmad hanya boleh memiliki duit KWSP itu tidak melebihi 1/3 daripada keseluruhan harta si mati. Ini bermakna Ahmad hanya layak memiliki sebanyak RM133,333.33(1/3xRM400,000) manakala bakinya RM16,666.67 hendaklah dikembalikan kepada waris-waris.   

 Fatwa Mufti Kerajaan Terengganu, Jabatan Hal Ehwal Agama Terengganu, cetakan kedua, tahun 2000, hal: 67:

                Soal:                      Apa hukum wang EPF (KWSP) yang dibayar kepada “penama”?

Jawab:                 Penama yang dibuat oleh seseorang penyimpan EPF (KWSP) adalah berlari padanya hukum wasiat sebagaimana keterangan di bawah ini. 

                                2. Jika “penama” itu bukan waris simati maka wasiat itu boleh diluluskan sebanyak 1/3 (satu pertiga) sahaja yaitu daripada jumlah semua harta simati. Kalau ia tidak mempunyai harta lain selain daripada wang yang tersimpan dalam tabung EPF (KWSP) sahaja, maka berhaklah “penama” itu mengambil 1/3 bahagian sahaja daripada wang simpanan itu (sama ada dipersetujui oleh waris-waris atau pun tidak)”.

Sekian….